جای خالی مناسک جمعی دعا در بلایای آسمانی

 

در این روزها تصاویر و فیلم‌های متعددی از نیایش‌های جمعی مردم جهان و مسلمانان در فضای مجازی منتشر شده است. مردم در ساعات خاصی قرار می‌گذارند و از کنار پنجره های خانه ها و مجتمع های مسکونی شان به تکبیر و تهلیل و نیایش و اظهار عجز به درگاه الهی برمی آیند!

(نمونه‌ای که در فضای مجازی بسیار دیده شد، فیلمی بود، از
تکبیر و دعای شبانه مردم در شهر فاس یا طنجه (مراکش) برای رفع بلای کرونا)

درباره این مناسک و دلایل عدم برگزاری آن در ایران نکاتی به ذهن بنده می‌رسد که در اینجا می‌نویسم:

الف) امروز اگر ما در ایران همچین مراسمی راه بیاندازیم، روشنفکرها و جامعه شناس نوباوه و تاریخ‌دانان پوزیتویست شروع خواهند کرد به حرافی که بله ما به "علم" پشت کرده ایم و چه و چه! اما اگر بخواهیم منصفانه و عاقلانه بنگریم، جای چنین مناسک جمعی در بحران کرونای ایران خالی است، چرا  برخی از مسئولان کشور ما در این بلای آسمانی فقط و فقط متوسل شده اند، به امامزادگان دکتر و متخصص و ساینتیست! الله اعلم!

 البته که باید کاملا و دقیقا بحث های علمی و بهداشتی و پزشکی و علی الخصوص "قرنطینه" رعایت شود، اما این گفتمان ”علم زدگی“ در ایران جایی برای دعا و ”استغاثه“ و اظهار عجز به درگاه الهی نگذاشته است.  مگر نه این است که وقتی بلای آسمانی نازل می شود باید متوجه حضرت حق شد. البته باز تاکید می کنم این به معنی تعطیل شدن عقل و تدبیر نیست.

ب) تا اینجای بحران کرونا می‌توانیم به جامعه مومنان و اقشار متدین ایران نمره عالی بدهیم؛
بحران کرونا آزمون خوبی بود برای واژه‌سازی‌ها و اصطلاح‌پردازی‌های بی‌مسما نظیر فربهی مناسکی و مانند آن. 

مسئولانه ترین رفتار را در رعایت قرنطینه و بهداشت و منع آمدوشد را از جماعت مذهبی دیدیم. حکومت جمهوری اسلامی هم در بخش‌های انتصابی و مذهبی‌اش عالی عمل کرد، تعطیلی آستان‌های معظم و مقدس و نیز نمازهای جمعه و جماعت و عزاداری‌ها و مولودی‌ها و حتی تشییع اموات. کارهایی که بعضاً در تاریخ تشیع بی سابقه بود و نیز اقداماتی چون آزادی بیش از ده هزار زندانی برای کاهش اپیدمی در زندان ها از سوی قوه قضائیه.

آن ها که دنبال خرده‌گیری هستند قطعاً به تجمع 40 تا 50 نفری مقابل آستان حضرت رضا سلام الله و آستانه حضرت معصومه (س) اشاره خواهند کرد، که این موارد خرد در یک جامعه 85 میلیونی و این تنوع فرهنگی و قومی، مذهبی، عقیدتی و سبک زندگی اصلاً به حساب نمی‌آید و قابلیت و استعداد تحلیل جامعه شناختی ندارد.البته فقره تشییع سردار شهید اسدالله زاده نیز هر چند خبط بزرگی بود، اما از تصاویر و قرائن حضور خودجوش مردمی دیده می‌شود.

اما در آخر؛ آن چه ما ایرانیان را رنج داد و کماکان رنج می‌دهد، مواجهه ما با یک شخص و دولت مسئولیت ناپذیر بوده و هست که تکالیفش در اجرای "قرنطینه ملی" را به گردن مردم انداخته است و وقیحانه اصل اقتدار ملی و انحصار منابع قدرت که از ضروریات دولت مدرن (با هر رویکرد لیبرال یا سوسیال) است نفی می‌کند.

در این بلای آسمانی من ایرانی تمنایی جز پذیرش مسئولیت مدنی دولت و نیز استغاثه و دعا از درگاه الهی و امام زمان (عج) ندارم.

دعا کنیم که بلا رفع شود. آمین یا رب العالمین.

ریشه شناسی مبادی و مبانی یک واژه مجعول (طب اسلامی)

چند نکته پیرامون فرقه طب اسلامی تبریزیان و بلوای کتاب‌‌سوزی

1. ظهور پدیده تبریزیان پیش از آن‌‌که معلول دعوای علمی بین طب مدرن و طب‌سنتی باشد، پیامد سیاستگذاری‌پزشکی در ایران است. مافیای پزشکی قرن نوزدهمی که در کشور ما شکل گرفته است، به عمده درمانگران و پژوهشگران متعهد و با سواد طب‌‌مکمل (اعم از طب سنتی، طب ایرانی و هندی و چینی و هومیوپاتی و نظایر آن) اجازه حیات اجتماعی و اقتصادی سالم نمی‌‌دهد. در این شرایط مهم‌‌ترین آسیبی که رخ می‌‌دهد شکل‌‌ نگرفتن یک صنف نظام‌‌مند و مبتنی بر قانون و شناسنامه‌‌دار است. که بتواند حلقه واسط بین بیماران و حاکمیت باشد.

2. مافیای‌‌ پزشکی شکل گرفته در ایران، از طرف دیگر باعث ناکارآمدی نظام ‌‌سلامت شده است و بالتبع مردم دردمند و بیماران را از پزشکان ناامید کرده و به هر جایگزینی برای کاهش آلام‌شان سوق داده است. در بدو امر اهمیت ندارد که این جایگزین از دارای چه ادبیات و گفتمانی است، مهم کارکرد است که باید تحقق پیدا کند. مهم این است که بتواند امیدی و آسایشی در دل بیماران و مردم گرفتار ایجاد کند. اما یک مکتب طبی هیچگاه در سطح درمان باقی نمی‌‌‌ماند و لاجرم به حوزه سبک زندگی تسری پیدا می‌کند. به‌‌تدریج درمانگران و اطبایی که بتوانند با زبان و ادبیات قابل فهم و بین‌‌الاذهانی صحبت کنند، بیشتر مورد توجه مردم قرار می‌‌گیرند و به زندگی رزمره مردم نیز وارد می‌شوند. هر چه درمانگر بتواند بین زمینه‌‌های فرهنگی و تاریخی مردم (دین و سنت و فرهنگ عامه) با آموزه‌‌ها و نسخه‌‌های طبی‌‌اش ارتباط بیشتری برقرار کند، توفیقش در جذب مخاطبان بیشتر خواهد بود.  

3. در شرایط کنونی ارتباط دادن فرقه طب‌‌اسلامی و اقدامات تبریزیان(سوزاندن کتاب هاریسون) با نهضت بومی‌‌سازی علم، با اهداف سیاسی صورت می‌گیرد. والا هیچ جریان انتقادی مدعی علم بومی و نقد علم مدرن، درصدد نفی کامل علوم رایج و فرقه سازی از سنت نبوده است. تبریزیان در واقع چهره کاریکاتوری است که مخالفان علم بومی دوست دارند آن را نتیجه گفتمان انتقادی علم‌‌بومی نشان دهند. گفتمانی که مورد تأیید و حمایت آشکار حاکمیت جمهوری اسلامی قرار دارد. پس چه بهتر که با یک تیر دو نشان زده شود. هم منافع این حوزه در دست پزشکان مدرن حفظ می‌شود و هم جمهوری اسلامی به ترویج افکار قرون وسطایی متهم خواهد شد.

4. یکی از مهم ترین دلایل انحرافی بودن جریان طب اسلامی و فرقه تبریزیان در انتساب درمان‌‌ها و گزاره‌‌های طبی‌‌شان، به قرآن و روایات ائمه اطهار، استفاده از آثار و کتب روسای فرقه‌‌ شیخیه ، به خصوص محمدکریم‌‌خان‌‌کرمانی است.

5. محمدکریم‌‌خان کرمانی رئیس شیخیه کرمان و از جانشینان شیخ احمد اَحسائی است. وی با طرح «رکن رابع» به عنوان اصول مذهب،  باعث بدعت در عقاید شیعه امامیه شده و مورد تکفیر و اعتراض علمای دوره قاجار قرار گرفت.(علمای بزرگی چون ملامحمد تقی برغانی  معروف به شهید ثالث و محمدجعفر استرآبادی، ملاآقا دربندی، سیدابراهیم قزوینی، شریف العلماء مازندرانی، شیخ محمدحسین صاحب فصول و شیخ محمدحسن صاحب جواهر حکم تکفیر احسایی را تأیید نمودند)  او با ترکیب اخباری‌‌گری و صوفی‌‌گری به خلق آراء جدید درباره مذهب حقه تشییع پرداخت. نظیر «معاد هور قلیایی»که با مسلمات شریعت در تضاد بود.

 6. محمدکریم‌‌خان کرمانی دو کتاب در طب نوشته است،  با عنوان «حقائق‌‌الطب و جوامع العلاج» و «دقائق‌‌العلاج». او در این دو کتاب سعی کرده است با اتکا به احادیث و دانش و فنونی چون کیمیا، پزشکی متمایزی از طب سنتی زمان خود را پایه گذاری کند و به آن نسبت طب اسلامی داده است.